Een moderne hervertelling van de Ilias, zo wordt ‘Een lied voor Achilles’ van de Amerikaanse schrijfster Madeline Miller vaak aangeprezen. Dit is maar ten dele waar. Ja: Miller giet het oude verhaal van de Trojaanse oorlog in moderne romanvorm. Nee: waar Homerus zich beperkt tot een zeer korte episode in het laatste oorlogsjaar, begint Miller bij Achilles’ jeugd en zijn we al op ca. driekwart van het boek voordat we überhaupt de twist bereiken waarmee de Ilias opent (die tussen Achilles en legerleider Agamemnon).
De verteller van Miller’s boek is bovendien Patroklos, Achilles geliefde, en dit heeft gevolgen voor de hele presentatie van het materiaal. Patroklos koestert herinneringen aan Achilles zoals geliefden die nu eenmaal hebben: middagen waarop je ontspannen met elkaar zwemt, plezier maakt en de liefde bedrijft. Zo komt de lezer een heel andere kant van Achilles tegen. Waar bij Homerus de aard van de verhouding nergens expliciet erotisch beschreven wordt, laat Miller hierover geen enkele twijfel bestaan.
Zo is Het lied voor Achilles minder een epos dan een liefdesverhaal. Achilles wordt bij Miller de hoofdpersoon van een homobouquetreeks, aldus een NRC-recensent, maar daarmee wordt het boek toch wel te kort gedaan. De roman stelt indringende vragen over wat een mens een goed mens maakt (is Patroklos niet menselijker dan Achilles? Als het aan Briseïs ligt wel) en of het wel terecht is dat roem wordt verworven met het vernietigen van mensenlevens.
In elk geval wil het boek breken met het eenzijdige beeld van een “mannendodende” Achilles. We leren hem nu ook kennen als kind, als minnaar, als echtgenoot (Deidamia) en als vader (Neoptolemus). Ofwel: als mens. Verrassend is de scène op het eiland Skyros, waar Achilles – die Deidamia heeft getrouwd – zich in meisjeskleren verstopt om deelname aan de Trojaanse expeditie te ontlopen, een episode die bekend is uit antieke bronnen maar die niet eerder zo smakelijk werd opgediend.
Voor classici die de plot kennen is het leuk dat Miller hier en daar eigenzinnige keuzes maakt. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met Ifigeneia als ze op het altaar ligt? Komt Artemis haar redden? Ook al kennen we het verhaal, het blijft spannend welke afslag Miller telkens neemt. Meer dan het verhaal zijn het echter de karakters die boeien. Een groot deel van de charme van het boek ligt in de manier waarop Miller vertrouwde figuren als Achilles, Agamemnon, Odysseus tot leven wekt. Een verrassend sterke rol is er weggelegd voor Thetis, Achilles’ moeder. In de prachtige beschrijvingen van de – niet al te sympathieke – godin van de zee komt Miller’s poëtische vermogen sterk naar voren, een onmisbare eigenschap voor ieder die in de voetsporen van Homerus treedt.
